Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Bilgi Kültür Merkezi tarafından organize edilen “Ortadoğu’da Siyaset ve Toplum Kongresi”, 9-11 Ekim 2012 tarihinde Sakarya Üniversitesi’nde gerçekleştirildi. Arap Uyanışı ve Ortadoğu’da Dönüşüm, Ortadoğu Siyaseti, Din ve Toplum, Türkiye-Ortadoğu İlişkileri, İran, İsrail Sorunu, Ekonomi başlıkları altında yedi adet panel yapıldı ve tam 146 adet bildiri sunuldu. Türkiye de dahil 26 ülkeden 150 akademisyen Ortadoğu’yu tartıştı.Kongreye ilgi çok yoğundu. Hem Sakarya Üniversitesi öğrencileri ve akademisyenleri hem de Türkiye’nin diğer üniversite ve araştırma kuruluşlarından öğrenciler, akademisyenler, stratejistler ve bürokratlar kongreye katıldılar. Kongrede yapılan tüm konuşmalar simültane olarak üç dilde (İngilizce, Arapça, Türkçe) tercüme edildi.

Kongrenin açılış konuşmaları Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Kemal İnat, Prof. Dr. Norman Finkelstein ve TC. Dışişleri Bakanı Prof. Dr. Ahmet Davutoğlu yaptı. Kürsüye ilk çıkan Prof. Dr. Kemal İnat, kongreyle ilgili bilgi verdikten sonra bu kongrenin Ortadoğu politikası için önemine dikkat çekti.

Daha sonra Kürsüye gelen Prof. Dr. Norman Finkelstein, İsrail-Filistin arasındaki çatışmanın çözümüne odaklanan bir konuşma yaptı. Konuşmasında bu çatışmanın çok uzun zamandır devam ettiğini ve artık insanların bu çatışmanın gerçek sebebini unuttuklarını söyleyen Finkelstein, son dönemde bölgedeki gelişmeler üzerinden de yorumlarını aktardı. Ak Parti iktidarına kadar Türkiye’nin, İsrail’in bölgedeki en güçlü müttefiki olduğunu söyleyen Finkelstein, Ak Parti dönemiyle durumun değiştiğini artık söylemsel olarak Türkiye’nin Filistinlilerin acılarına duyarlı olduğunu ve İsrail’in şiddet yanlısı tutumunu eleştirdiğini söyledi. İsrail’in uluslararası alanda itibarını yitirdiğini de sözlerine ekleyen Finkelstein, çatışmanın çözümü için Gandi’den mülhem olan “Sivil İtaatsizlik”, “Pasif Direniş”, “Açlık Grevi” gibi şiddet içermeyen yöntemleri önerdi.

Üç gün süren kongre, yasama görevinden dolayı Ankara’dan ayrılamadığı için Sakarya’ya gelemeyen TC. Dışişleri Bakanı Prof. Dr. Ahmet Davutoğlu’nun video konferans yöntemiyle yaptığı konuşmadan sonra başladı. Süreç analizlerine önem verdiğini söyleyen Davutoğlu, sürecin doğru anlaşılması ve doğru bir zeminde kavranması gerektiğini önemle vurguladı. Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Türkiye’nin bulunduğu bölgede bir buçuk yıl içinde yaşanan gelişmeleri, ilk andan itibaren tarihin doğallaşması olarak yorumladığını belirtti. Suni yapıların dağıldığı, suni psikolojilerin çözülmeye başladığı tarihin doğal seyrine oturmaya başladığı bir dönem olarak değerlendirdi.

Mısır Nur Partisi’nden Muhammed Nour ise sosyal medyanın Arap Baharındaki etkisini anlattı. Devrimlerin, henüz tamamlanmayan toplumsal formasyona dair bir görüş bulanıklığı yarattığını söyleyen Nour, ne olacağını kestiremiyoruz dedi. Kitle iletişim araçlarındaki baş döndüren gelişmelerin Mısır Devriminde büyük rol oynadığını da sözlerine ekleyen Nour, facebook üzerinden milyonlarca insanı eyleme geçirdiklerini aktardı.

İran Dışişleri Bakanlığı’ndan gelen araştırmacı Ali Moujani, İran’ın Ortadoğu politikasının yabancı güçlerin işgaline karşı kesinlikle taviz vermeyen bir politika olduğunu söyledi. Arap Baharının yorumlanmasında bir kılavuz olarak tarihin kullanılmasını öneren Moujani, tarih doğal akışına kavuşacaktır şeklinde konuştu.