16 Ekim 2014’te Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda BM Güvenlik Konseyi’nin geçici üyeliği için yapılan oylamada Türkiye, Yeni Zelanda ve İspanya ile yarıştı. Oylamanın ilk turunu Yeni Zelanda 145 oy alarak geçti. Türkiye ikinci ve üçüncü tura İspanya ile katıldı ve sırasıyla 73 ve 60 oy alarak İspanya’nın çok gerisinde kaldı ve seçimi kaybetmiş oldu. Oysa Türkiye bundan sadece altı yıl önce 2008 yılında aynı görev için yapılan oylamada 151 oy alarak bir rekor kırmıştı ve bu kadar kısa bir süre sonra tekrar seçilmeyi başararak yeni bir rekor kırmak istiyordu. Ancak sonuç gösterdi ki geçen bu süre zarfında Türkiye’nin uluslararası arenadaki popülaritesinde önemli bir düşüş yaşanmıştı.Türkiye özellikle II. Dünya Savaşı’ndan sonra yaşanan örgütlenme çağında uluslararası örgütlere üyelik konusunda son derece aktif davranmış ve bu çerçevede Batı Bloku örgütlenmeleri olan BM, NATO, Avrupa Konseyi gibi örgütlere hızlıca üye olmuş hatta bazılarında kurucu üye olarak yer almıştı. 2002 yılından sonraki dönemde de bu örgütlerde aktif görevler üstlenme konusuna AK Parti Hükümetlerinin özel bir önem verdiği söylenebilir. Yaklaşık 50 yıl sonra BMGK’ya geçici üye olarak seçilmesi, şu anki Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nde başkanlık yapması, Kemal Derviş’in BM Kalkınma Programı (UNDP)’ndaki aktif görevi bunlara verilebilecek örneklerdir.Durum böyleyken Türkiye’nin aslında talip olduğu bu göreve gelmek için önemli bir lobi faaliyeti yaptığı söylenebilir. Türkiye’nin elini güçlendirmek için öne çıkardığı konulardan bazıları İspanya ile birlikte taşıyıcılığını üstlendiği Medeniyetler İttifakı projesi, arabuluculuk inisiyatifleri ve insani diplomasi konusundaki pro-aktif siyaseti ön plana çıkarması ve uluslararası terörle mücadele dahil çok taraflı uluslararası mekanizmalarda kritik roller üstlenmiş olmasıdır. Ayrıca son olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Cumhurbaşkanı seçildikten hemen sonra BM Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada ön plana çıkardığı “Dünya beşten büyüktür” sloganıyla özellikle BM’nin reforme edilmesi ve uluslararası barış ve güvenliğin sağlanması konusunda daha adaletli bir politika izlenmesine yaptığı vurgularla az gelişmiş ülkelerden destek almaya çalıştı.Sonucun böyle olmasında biri iç ve diğeri dış politikadan kaynaklanan iki sebepten bahsedilebilir. İç politikadan başlamak gerekirse, Türkiye’nin bu adaylık için 2008’de yaptığı şekilde güçlü bir propaganda yapmak için uygun bir iç politika ortamının olmadığı iddia edilebilir. Bilindiği üzere 2014 yılında Türkiye 30 Mart 2014’te Yerel Seçimler ve 10 Ağustos 2014’te de Cumhurbaşkanlığı seçimi olmak üzere iki önemli seçim dönemi geçirdi. Kuşkusuz bu seçimler Hükümet’in enerjisinin iç politikaya kayması konusunda önemli bir etken oldu. Ayrıca 2013 yılının yaz aylarında yaşanan Gezi Parkı olayları ve yıl sonunda gerçekleşen 17 Aralık operasyonları da yine ilginin iç politikaya kaymasına sebep oldu. Yaşanan bu olaylar Türkiye’nin sabırlı, istikrarlı ve titiz bir kampanya yapmasını engelledi.Şüphesiz bu sonucun sadece iç politikada yaşanan sıkıntılara bağlanması doğru olmayacaktır. Türkiye’nin 2009 başından bu yana özellikle Ortadoğu devletleriyle yaşadığı sıkıntılı durum sadece büyükelçiliklerini çektiğimiz İsrail, Suriye ve Mısır’da değil, Lübnan, Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelerin de Türkiye’nin destekçisi olmaması durumunu ortaya çıkardı. Türkiye’nin izlediği Suriye politikası sadece Arap devletlerini değil, İran ve Kırım konusunda sorun yaşadığı Rusya gibi ülkelerin de Türkiye aleyhine oy kullanmalarına sebep oldu. Bu durum aynı zamanda Türkiye’nin Mısır konusunda Müslüman Kardeşlere gösterdiği açık destek ve darbeyi sert bir şekilde eleştirmesinin, Gazze konusundaki tavizsiz tutumunun ve Suriye’ye yönelik takip ettiği insani yardım politikasının BM nezdinde fazla bir etki yaratmadığını göstermektedir.Bu olumsuz sonuç üzerinde özellikle basında çok fazla durulmuyor olsa da aslında Türkiye’nin bu sonucun nedenlerini düşünüp, dış politikasındaki gelecek adımlarında bu olumsuz deneyimi göz önünde bulundurmalıdır. Ayrıca düşünülmesi gereken bir diğer husus da Türkiye’nin uzun zamandan beri üzerinde durduğu BM reformunu gerçekleştirebilmek için BMGK üyesi olmak zorunda olmamasıdır. Zira Türkiye yetmiş yıllık BM geçmişinde genel sekreterlik, komisyon başkanlıkları, alt kuruluşlarda etkin roller gibi pozisyonlar elde edememiştir. BM içerisinde aktif olabilmek ve BM’nin küresel barışı sağlama konusunda adaletli bir politika izlemesini sağlamak için bu tür pozisyonlar konusunda da çalışılabilir. Bu sayede de Türkiye görüşlerini tüm dünyaya aktarabilme imkanı bulacaktır.

Bu yazı ilk olarak 21 Ekim 2014 tarihinde ormer.sakarya.edu.tr adresinde yayınlanmıştır.